Cây thốt nốt thuộc họ cây cọ, có thể cao từ 20-25 mét ưa thích khí hậu nhiệt đới. Là loài cây có giá trị kinh tế cao được trồng nhiều ở miền nam, Việt Nam. Hạt có thể làm nhiều món ăn bổ dưỡng trong khi nước khai thác từ cây có thể làm đường thốt nốt để bán.
Đặc điểm của cây thốt nốt
Là loài cây có tên khoa học là Borassus flabellifer. Có nguồn gốc xuất xứ từ các nước nhiệt đới Châu Phi và Châu Á. Tại nước ta mọc nhiều ở miền Nam, Việt Nam.
Đặc điểm hình thái:
- Thân và lá: cây thân hình trụ lớn, phình to ở gốc, cao từ 20-25 mét. Lá dày cứng, phiến hình quạt xòe rộng gần tròn, xẻ thùy nhỏ dạng tua nhọn đầu, xếp chân vịt. Phiến lá cứng, màu xanh đậm pha bạc. Cuống lá mập cứng to, gốc có bẹ và dọc cuống có gai.
- Hoa và quả: chụm hoa chùm bông lớn, mang hoa đơn tính khác gốc. Buồng đực mang hoa dày đặc, buồng cái phân nhánh mang ít hoa hơn. Quả tròn màu nâu đậm, lớn 10-20cm, có nhân cứng mang 3 hạt.
Tốc độ sinh trưởng: chậm
Cây ưa sáng, giai đoạn còn nhỏ đòi hỏi phải che bóng, đất thoát nước tốt. Nhân giống từ hạt. Nhu cầu nước trung bình.
Hạt thốt nốt là gì?
Qủa thốt nốt là quả hạch có hình cầu, đường kính 15-20cm, nặng 1,5-2,5kg/quả. Khi còn non có màu xanh, khi già có màu tím sẫm hay đen. Trong quả chứa 3-4 hạt, bên trong chứa nhân màu trắng giống cùi dừa có vị ngọt và dẻo.
Mùa vụ thốt nốt bắt đầu từ tháng giêng đến tháng 4 âm lịch. Cây thốt nốt có tuổi thọ rất cao có thể lên tới 150 năm. Tuy nhiên, cây trồng từ 12-20 năm mới ra hoa và cho thu hoạch. Hoa thường xuất hiện vào mùa khô.
Như đã nói ở trên cây ra quả khá to với kích thước bằng một trái dừa xiêm. Trong quả có từ 3-4 hạt, mỗi hạt có phủ một lớp mỏng như lụa. Sau khi loại bỏ lớp phủ này, phần bên trong là cùi ăn được có màu trắng đục.
Hương vị hạt thốt nốt
Hạt thốt nốt có vị bùi và rất béo được nhiều người ưa thích. Hình dạng và màu sắc của nó nhìn khá giống dừa nước hoặc hạt đác tuy nhiên hương vị khác hẳn. Hạt thốt nốt được chế biến thành nhiều món ăn ngon miệng, bổ dưỡng hoặc dùng làm đường thốt nốt.
Phân biệt hạt đác và thốt nốt
Vẻ ngoài: hạt thốt nốt to hơn hạt đác, hạt thốt nốt có màu trắng trong, còn hạt đác có màu đục và mịn.
Hương vị: thốt nốt có mùi hương đặc trưng còn hạt đác thì không có mùi.
Hương vị: khi ăn thốt nốt gần giống như dừa nước, ăn dẻo và mềm, cắn vào giữa hơi rỗng ruột và còn chứa nước. Ruột thốt nốt trắng nõn nhưng không ngọt, nên thường dùng chung với nước lấy ra từ cuống hoa của loài cây này. Cùi thịt hạt đác dày, dẻo, cứng và đặc ruột. Có hình bầu dục nhưng khi nhai lại rất giòn, phải chế biến rim đường thì mới dùng được.
So sánh hạt thốt nốt và dừa nước
Dừa nước: quả dừa nước có kích thước nhỏ, vỏ ngoài màu nâu và có lớp cùi dày và trắng. Nước dừa nước có vị ngọt thanh, mát.
Thốt nốt: có quả lớn hơn, vỏ ngoài màu xanh hoặc nâu khi chín, có nhiều múi bên trong. Mỗi múi chứa hạt thốt nốt trắng, dẻo và có vị ngọt đặc trưng.
Cách làm đường thốt nốt
Đường thốt nốt có vị ngọt thanh hơn đường từ cây mía hay đường củ cải. Thường được sử dụng để nấu chè, ăn trực tiếp hay pha trà cho hương vị rất đặc trưng. Hiện đường thốt nốt được bán trên thị trường với giá khoảng 70.000đ/kg, đắt gấp 3 lần đường mía.
- Bước 1: lấy nguồn nước từ cây thốt nốt. Người ta trèo lên nhưng cây cao hàng chục mét, cắt một phần nhụy hoa để cây chảy nhựa ra. Với các cây lớn có thể dùng can hoặc chai nhựa để đựng nước.
- Bước 2: tùy thời điểm khai thác và bón phân mà cây sẽ cho chất lượng nước khác nhau. Dùng để làm đường thốt nốt loại 1 hoặc hàng chợ.
- Bước 3: đường thốt nốt ngon phải được nấu bởi thợ lành nghề. Chuẩn bị một cái chảo lớn, mỗi kg đường thốt nốt cần 7-8 lít nước để nấu. Đun với lửa nhỏ để đường cô đặc lại sền sệt mà phần đáy nồi không bị khét.
- Bước 4: sau 6-7 tiếng nấu, nước bay hơi hết còn lại đường cô đặc. Khi đó người ta sẽ dùng khuôn để tạo hình hoặc cô đặc trong hũ.
- Bước 5: đóng gói chân không với dạng viên và đóng một lớp màng nhôm với dạng hũ để bảo quản.
Các món ăn ngon từ thốt nốt
Cây thốt nốt nổi tiếng là cây có giá trị kinh tế cao và chỉ hợp với khí hậu nóng ẩm ở các tỉnh miền Nam như Tây Ninh và An Giang. Tuy nhiên cây thốt nốt phải trồng tới 15 năm mới bắt đầu ra hoa và cho thu hoạch hạt và nước suốt nhiều năm sau đó. Sau đây là các sản phẩm, món ăn tốt nhất từ loại cây này:
1.Đường thốt nốt
2.Rượu thốt nốt
3.Chè thốt nốt
4.Bánh lá thốt nốt
5.Bánh bò đường thốt nốt
6.Rau câu đường thốt nốt nước dừa
7.Rau câu thốt nốt
Xem thêm: